PRIJAVA
Prema posljednjim podacima Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), u zemljama regiona najveći broj samoubistava u odnosu na broj stanovnika izvrši se u Sloveniji, Hrvatskoj i Srbiji.
U Sloveniji godišnje na 100.000 stanovnika 18,6 osoba izvrši samoubistvo, u Hrvatskoj 16,5, a u Srbiji 15,6 osoba.
Stopa samoubistava na 100.000 stanovnika u Crnoj Gori je 10,3, a u Bosni i Hercegovini 8,8. U Albaniji godišnje na 100.000 osoba njih 6,2 izvrši samoubistvo, što je ujedno i najmanje u zemljama regiona.
U odnosu na broj stanovnika, Litvanija je s 31.9 samoubistava na 100.000 stanovnika na prvom mjestu u Evropskoj uniji, druga je Belgija (20,7), zatim Mađarska (19,1) i Slovenija (18,6).
S druge strane, najniži procenat zabilježen je u Grčkoj, gdje se u prosjeku ubije pet osoba na 100.000 stanovnika.
U BiH godišnje oko 380 samoubistava
Prema podacima koje je od nadležnih institucija prikupila Anadolu Agency (AA), u Bosni i Hercegovini su u prvih devet mjeseci ove godine izvršena 322 samoubistva, od čega 151 u Federaciji BiH, 161 u Republici Srpskoj, a 10 u Brčko Distriktu.
Poređenja radi, 2018. godine je u istom periodu izvršeno 314 samoubistava, dok je tokom 2017. evidentirano 426 slučajeva. U 2016. godini u BiH je najmanje 405 osoba sebi oduzelo život.
Statistika ukazuje na to da kada je riječ broju izvršenih samoubistava, u BiH nema značajnijih odstupanja u brojkama u posljednjih nekoliko godina i godišnje se u prosjeku dogodi oko 380 samoubistava.
Najčešći način izvršenja samoubistava u BiH jeste vješanjem, zatim vatrenim oružjem, trovanjem, skokom s visine i ostalim načinima.
Najviše samoubistava u Srbiji
Kada je riječ o Srbiji, u toj zemlji u prosjeku godišnje oko 970 osoba izvrši samoubistvo.
U prvih devet meseci ove godine samoubistvo u Srbiji izvršile su 792 osobe, ali to su okvirni podaci, naveli su iz Ministarstva unutrašnjih poslova za AA.
Tokom 2018. godine 949 osoba je oduzelo sebi život, a kada se ti podaci uporede s prethodne dvije godine – 2017. kada je bilo 1.005 samoubistava i 2016. godinom kada su samoubistvo izvršile 962 osobe, može se zaključiti da je broj samoubistava u Srbiji u opadanju.
Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, 2015. godine je su 1.064 osobe sebi oduzele život, a godinu ranije 1.134. Ako se pogleda period od posljednjih deset godina, najviše samoubistava u Srbiji izvršeno je 2009. godine, čak 1.376.
Da bi se stopa samoubistava smanjila, u Klinici za psihijatrijske bolesti “Dr Laza Lazarević” početkom godine je otvorena Nacionalna SOS linija za prevenciju suicida koja radi 24 časa sedam dana u nedelji – 011 77 77 000.
Stručnjaci navode da su glavni uzročnici za samoubistvo mentalne bolesti i poremećaji ponašanja, dok se u “okidače” prevashodno ubrajaju stresne situacije u svakodnevnom životu, s kojima individua nije u stanju da se nosi.
Srbija spada u zemlje s umjereno visokom stopom samoubistva u Evropi, što je rangira iza ekonomski razvijenih zemalja poput Finske i Belgije, kao i zemalja poput Mađarske, Slovenije, Hvatske, Bjelorusije i Letonije.
Hrvatska unutar prosjeka EU
Broj samoubistava u Republici Hrvatskoj posljednjih je 15 godina unutar prosjeka Evropske unije.
Muškarci počine samoubistvo triput češće nego žene, najčešći način počinjenja je vješanje i češće ga počine starije osobe.
Podaci Hrvatskog zavoda za javno zdravstvo (HZJZ) pokazuju da je od 1999. godine prisutan trend pada broja samoubistava u Republici Hrvatskoj.
Najmanje izvršenih samoubistava registrovano je u razdoblju 2000. – 2018. godine. U toj zemlji je 2018. godine registrovano 679 slučajeva samoubistava, dok je 2017. život sebi oduzelo 635 osoba. Godinu ranije, 683 osobe su počinile samoubistvo, a 2015. taj čin izvršilo je 735 osoba.
Najčešći način izvršenja samoubistava u Republici Hrvatskoj u oba spola je vješanje, a u ratnim i poratnim godinama znatno je porastao broj samoubistava vatrenim oružjem, posebno muškaraca.
Županije primorskog dijela Hrvatske bilježe niže stope izvršenih samoubistava od pojedinih županija kontinentalnog dijela, a stope smrtnosti zbog samoubistava rastu s dobi, pokazuju podaci HZJZ-a.
Slovenija spada među vodeće države u Evropi po stopi samoubistava. Godišnje u toj zemlji u prosjeku oko 400 osoba sebi oduzme život. Poređenja radi, 2017. godine 411 osoba je izvršilo samubistvo, 2016. je taj broj bio nešto niži – 371, a 2015. godine 425.
U Crnoj Gori godišnje više od 100 samoubistava
Svake godine u Crnoj Gori se desi u prosjeku više od 100 samoubistava, podaci su Uprave policije Crne Gore. Tokom 2018. godine 99 osoba je izvršilo samoubistvo, dok je ove godine za prvih osam mjeseci taj broj 55.
U odnosu na ranije godine, broj samoubistava je u padu. Tako je u 2017. bilo 109 samoubistava, godinu prije 111, a 2015. godine 140 samoubistava.
Najviše samoubistava u posljednjih nekoliko godina desilo se 2012, kada je počinjeno 148 samoubistava.
Na Kosovu za pet godina više od 1.000 pokušaja samoubistva
Na Kosovu su u petogodišnjem periodu, od 2014. do 2018. godine, počinjena 243 samoubistva, dok je 1.089 samoubistava ostalo u pokušaju.
Prema podacima Policije Kosova, broj samoubistava je u padu, ali je i dalje velik broj ako se uzme u obzir da na Kosovu živi nešto manje od 1,8 miliona stanovnika.
Policija Kosova je za AA navela da je je 2014. evidentirano 77 samoubistava i 261 pokušaj samoubistva, te 60 samoubistava i 219 pokušaja u 2015. godine. Potom je 2016. počinjeno 37 samoubistava i zabiljženo 229 pokušaja. U 2017. su bila 32 samoubistva i 216 pokušaja, dok je prošle, 2018. godine, evidentirano 37 samoubistava i 164 pokušaja.
Policija Kosova navodi i da samoubistvo nije krivično djelo, ali da pomoć ili prisiljavanje na taj čin, jeste. S toga, policija istražuje slučajeve kad se sumnja da je bilo prisiljavanja na izvršenje samoubistva ili kada se smatra da je pružena pomoć osobi da izvrši samoubistvo.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije, u Albaniji godišnje na 100.000 osoba njih 6,3 izvrši samoubistvo, što je ujedno i najmanje u zemljama regiona.
Iz albanske policije su saopštili da su 2018. godine 183 osobe počinile samoubistvo, godinu ranije 197, a 2016. godine 213.
U Sjevernoj Makedoniji godišnje 118 osoba izvrši samoubistvo. Prema podacima tamošnjeg MUP-a, 2017. godine 103 osobe su izvršile samoubistvo, godinu ranije 136, a 2015. sebi je život oduzelo 116 osoba.
Četiri ključne intervencije
Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) je objavila da u svijetu svakih 40 sekundi neko sebi oduzme život.
Povodom svjetskog dana prevencije samoubistva, koji se obilježava svakog 10. septembra, SZO je pokrenula kampanju “40 sekundi akcije” kako bi se podigla svijest o razmjeru samoubistava širom svijeta.
Prema procjenama SZO, u svijetu godišnje samoubistvo izvrši oko milion ljudi, a oko 30 miliona to pokuša.
SZO navodi da je onemogućavanje pristupa sredstvima kojima je moguće počiniti samoubistvo jedna od četiri ključne intervencije koje su dokazano uspješne u prevenciji samoubistva.
Navode da je ključna pomoć mladim ljudima da razviju vještine koje će im pomoći da se nose sa raznim pritiscima tokom života, te rano prepoznavanje ljudi koji razmišljaju o samoubistvu ili su to ranije pokušali.
Neophodna je i saradnja s medijima da bi se osiguralo odgovorno izvještavanje o slučajevima samoubistva, preporuke su SZO.
